شركت ملي پالايش و پخش فرآورده هاي نفتي ايران به عنوان يكي از چهارشركت اصلي وزارت نفت راهبري و نظارت بر فعاليت شركت هاي فرعي شامل شركت ملي پخش فرآورده هاي نفتي ايران، شركت خطوط لوله و مخابرات نفت ايران، شركت پالايش نفت آبادان، شركت پالايش نفت امام خميني(ره) شازند، شركت مهندسي و ساختمان نفت ايران را برعهده دارد. ماموريت شركت ملي پالايش و پخش به سه بخش توليد، انتقال و توزيع (به عنوان حلقه هاي زنجيره ارزش فعاليت هاي پايين دستي) تقسيم مي شود كه علاوه بر سه بخش ذكر شده مسأوليت ارائه خدمات مهندسي و مخابرات به شركت هاي زنجيره تامين را برعهده دارد.
اين شركت با اجراي طرح هاي متمادي از سال هاي گذشته تاكنون نقش موثري در بخش پايين دستي صنعت نفت ايفا كرده و در مقاطع مختلف از احياي ارزآوري در بخش صادرات فرآورده هاي نفتي گرفته تا تامين و توزيع سوخت در بازار مصرف و همچنين تامين خوراك مجتمع هاي پتروشيمي و... تمام توان و ظرفيت هاي بالفعل و بالقوه خود را بكارگرفته است.
ظرفيت پالايش كشور با استناد به عملكرد 9 پالايشگاه نفتي و يك پالايشگاه ميعانات گازي از جايگاه تثبيت شده اي برخوردار شده است. با نگاهي به امار مي توان دريافت كه اجراي طرح‌های افزایش تولید از سال 1392 تا سال تاكنون در پالايشگاه هاي كشور ظرفیت پالایش را از 1.7 میلیون بشکه در روز به ۲.۳ میلیون بشکه افزایش داده كه این عدد بیانگر رشد ۴۳ درصدی ظرفیت پالایشی ایران است.
درحال حاضر با راه اندازي و بهره برداري از واحدهاي ارتقاي كيفيت فرآورده هاي نفتي از سوي شركت پالايش و پخش ظرفيت توليد بنزين به از 56 ميليون ليتر به 115 ميليون ليتر و گازوئيل از 94 ميليون ليتر به 125 ميليون ليتر در روز رسيده است. همچنين ظرفيت توليد بنزين با استاندارد يورو4 به 79 ميليون ليتر و گازوئيل با همين استاندارد به 54 ميليون ليتر در روز رسيده است كه با بهره برداري از طرح تصفيه هيدرو‍ژني نفت گاز در پالايشگاه اصفهان 20 ميليون ليتر ديگر به آن اضافه خواهد شد.
شايان ذكر است ميزان توليد بنزين با استانداردهاي زيست محيطي يورو4 از سوي اين شركت، روزانه 91 ميليون ليتر است.
پالايش مصارف انرژي در پالايشگاه ها
رصد، پایش و نظارت بر میزان و چگونگی استفاده از انرژی در پالایشگاه های ده گانه کشور امری ضروری به نظر می رسد که برای محقق ساختن آن، مجموعه اقدامات زنجیرواری صورت گرفته که در نهایت منجر به افزایش بهره وری، کاهش وبهینه‌سازی مصرف انرژی در بخش هاي مختلف اين صنعت شده است.
از جمله اقداماتی كه برای اولین بار در سطح کشور اتفاق افتاده، اندازه گيري و سنجش روزانه معیارهاي مصرف انرژی در پالايشگاه ها بوده است به گونه اي كه درحال حاضر 8 پالایشگاه موفق به استقرار سیستم مدیریت انرژی بر مبناي ایزو 50001 از شرکت های معتبر شده اند و براي دو پالايشگاه ديگر نيز برنامه ريزي لازم صورت گرفته است.
ارسال خوراك به مجتمع هاي پتروشيمي
براساس اين گزارش پالايشگاه ها با افزايش ارسال محموله هاي خوراك اعم از پروپيلن، نفتا، بوتان، اتان و ... به مجتمع هاي پتروشيمي اقدامات لازم را در اين زمينه اجرايي كرده اند. درحال حاضر روزانه 7 هزار مترمكعب خوراك مايع از پالايشگاه ها به مقصد واحد هاي پتروشيمي ارسال مي شود.
درآمدزايي ارزي با عرضه فرآورده ها در بورس انرژي
رونق بازار فروش فرآورده ها نيز يكي ديگر از اولويت هايي بوده است كه براي محقق ساختن آن شركت پالايش و پخش فرآورده هاي نفتي همكاري قابل توجهي را با بورس انرژي آغاز كرده است؛ به گونه اي كه با ايجاد يك تعامل دوسويه با اين شركت عرضه فرآورده ها بيش از پيش در بورس انرژي رونق گرفت.
تثبيت جايگاه سهم سي ان جي در سبد سوخت به عنوان سوخت ملي
يكي ديگر از اقدامات اين شركت توسعه سهم سي ان جي در سبد سوخت خودروهاست كه به نوعي هم به اهداف زيست محيطي كمك كرده و هم از نظر اقتصادي دستاوردهايي را در سطح كلان براي كشور رقم زده است كه با باز شدن پاي شورای اقتصاد جهش دوم اين طرح سرعت بالايي گرفت.
با تصويب شوراي اقتصاد طرح «حمایت از تولید و تبدیل کارخانه ای و کارگاهی یک میلیون و ۴۶۰ هزار دستگاه خودروی تاکسی، ون (تاکسی)، وانت و مسافربر شخصی بنزینی به دوگانه سوز» به صورت رايگان در دستور كار اين شركت قرار گرفت.
احداث خطوط لوله نفت و فرآورده هاي نفتي در كشور
انتقال نفت خام و فرآورده هاي نفتي از ميادين به پالايشگاه ها و از پالايشگاه ها به مقاصد مختلف در 12 منطقه عملياتي از طريق بيش از 14 هزار كيلومتر خط لوله 4 اينچ تا 32 اينچ، در اقصي نقاط كشور انجام مي شود؛ اين درحالي است كه 110 مركز انتقال، 56 تاسيسات و 9 ايستگاه فشارشكن در جاي جايِ اين مناطق تعبيه شده اند. با بهره برداري از 1000 كيلومتر خطوط لوله در دو سال اخير اين روند در كشور تسهيل و منجر به افزايش ضريب ايمني و سهولت انتقال، كاهش حوادث و هزينه هاي صورت گرفته در اين بخش شده است.
گفتني است خط لوله 20 اينچ فرآورده هاي نفتي نائين- كاشان- ري به طول 430 كيلومترو تأسیسات مربوط، خط لوله 16 اينچي شازند-ري به طول 264 كيلومتر، خط لوله 14 اينچي تبريز-خوي-اروميه به طول 169 كيلومتر و خط لوله 26 اينچي آبادان-اهواز به طول 135 كيلومتر با آمدن به روي مدار بهره برداري طول خطوط لوله انتقال نفت خام و فرآورده ها را به بيش از 15 هزار كيلومتر رسانيده است.
ذخيره سازي فرآورده هاي اصلي با ظرفيت بيش از 13 میلیارد لیتر
توزیع روزانه بیش از 250 میلیون لیتر انواع فرآورده هاي نفتی اصلي در سراسر کشور يكي از وظايف شركت ملي پالايش و پخش محسوب مي شوئد. هم اكنون دراين مجموعه ذخیره سازی فرآورده های اصلي با ظرفيت بيش از 13میلیارد لیتر انجام مي شود.
بايد گفت تاسيساتي بالغ بر 3990 جایگاه عرضه ی بنزين، 2493جایگاه عرضه ی سی ان جی، ۵۰ مرکز سوخت گیری هواپیمایی در كشور استقرار دارند.
درحال حاضر تعداد جايگاه هاي عرضه كننده نفت گاز يورو4 از 166 باب در سال 97 به 500 باب در سطح كشور افزايش يافته است. همچنين بنزين يورو 4 در اقصي نقاط كشور توزيع مي شود؛ اين درحالي است كه از 8 كلانشهر در سال 97 هم اكنون حدود بيش از 80 درصد شهرهاي كشور تحت پوشش بنزين با استانداردهاي زيست محيطي يورو 4 قرار دارند.