«دونالد ترامپ» در عرصه سیاست خارجی به دنبال ایجاد بازدارندگی برابر اقدام متقابل رقبا و شرکا بوده و تاکنون هم ضربه ای سهمگین را در این عرصه دریافت نداشته تا توان وی در پاسخ متقابل و وارد آوردن «ضربه دوم» به آزمون درآید.
به گزارش آزانس اخبار نفت و سیاست، رئیس جمهوری آمریکا در ادامه تلاش هایش برای ایجاد بازدارندگی از طریق حملات لفظی و بهره جویی از حربه ها و تهدیدات گوناگون، به تازگی سران پکن و تهران را از اقدام متقابل برحذر داشته است.
ترامپ روز دوشنبه در حاشیه دیدار با رئیس جمهوری مجارستان در کاخ سفید و در پاسخ به پرسش خبرنگاران در مورد نحوه مواجهه واشنگتن با تهران اظهار داشت که منتظر می ماند ببیند اوضاع چگونه پیش خواهد رفت.
ترامپ که با وضع تحریم هایی بی سابقه علیه جمهوری اسلامی ایران جنگی اقتصادی را به راه انداخته، تهدیدات نظامی خود را نیز روز به روز افزایش می دهد. به تازگی ناو هواپیمابر «آبراهام لینکلن» راهی خلیج فارس شده و جنگنده بمب افکن های راهبردی آمریکایی نیز به پایگاه این کشور در قطر پیوسته اند. رسانه ها طی چند روز گذشته از گسیل دومین ناو آمریکایی به منطقه و انتقال سیستم دفاع موشکی پاتریوت به خاورمیانه خبر داده اند.
مقامات واشنگتن و حتی تندروترین آن ها نیز اظهار داشته اند قصد جنگ با ایران را ندارند و بسیاری از تحلیل ها نیز امکان بروز درگیری نظامی را رد می کند اما ترامپ و همراهانش آشکارا زبان تهدید را برای مقابله با تهران در کنار سایر حربه های خود به کار می گیرند.
ترامپ اظهار داشت در صورتی که ایران بخواهد اقدامی را علیه آمریکا صورت دهد مرتکب اشتباه عظیمی شده و متحمل دشواری بزرگی خواهد شد.
نکته قابل تامل، ایراد اظهاراتی از همین جنس خطاب به رهبران پکن در بحبوحه جنگ تعرفه ای آمریکا و چین است. در حالی که جمعه گذشته ترامپ در میانه مذاکرات هیات های دو کشور اعلام کرد تصمیم خود برای افزایش سطح تعرفه 200 میلیارد دلار از کالاهای وارداتی چین را اجرایی خواهد ساخت، دو روز پیشبا پیامی توئیتری مقامات چینی را هدف هشدار خود قرار داد.
وی از سران پکن خواست تا در مقابل اقدام اخیرش دست به تلافی جویی نزنند. چینی ها پیشتر اعلام کرده بودند در صورت اجرای این تصمیم ترامپ، ده ها میلیارد دلار از کالاهای آمریکایی را با تعرفه هایی بیش از پیش مواجه می سازند.
ترامپ به چینی ها گفته است برای دستیابی به توافق تجاری سرعت عمل به خرج دهند زیرا در دور دوم ریاست جمهوری شرایط سخت تری انتظار آنان را می کشد.
وزارت خزانه داری آمریکا برای ایجاد پشتوانه برای هشدارهای ترامپ خبر داده که وضع تعرفه هایی تازه بر 300 میلیارد دلار کالای دیگر چینی ها را در دستور کار دارد.
نگاهی به موضع گیری های اینچنینی یادآور هشدارهای مکرری است که بارها از سوی ترامپ متوجه رهبران دیگر کشورها شده تا نوعی بازدارندگی را برای جلوگیری از اقدام متقابل ایجاد کند.
پس از آخرین آزمایش هسته ای کره شمالی که پایان تابستان 96 اتفاق افتاد، ترامپ بارها «کیم جونگ اون» را هدف حملات لفظی قرار داد و از او خواست از مواضعش عقب نشینی کند. وی در سفر آبان ماه همان سال به چین به سران آن کشور گفت به پیونگ یانگ برسانند هرگز قدرت آمریکا را نیازماید.
مشابه چنین جملاتی را ترامپ تابستان سال گذشته پس از سخنان «حسن روحانی» رئیس جمهوری، در توئیتر خود منتشر ساخت. روحانی چندی پس از بیان اینکه عبور نفت کشورهای منطقه از هرمز منوط به جریان داشتن نفت ایران خواهد بود، در واپسین روز تیرماه 97، تقابل آمریکایی ها با ایران را «مادر جنگ ها» و «بازی با دم شیر» خواند. پس از آن بود که ترامپ با لحنی خصمانه در توئیتر خود نوشت تهدید ایران را تحمل نمی کند. وی از تهران نیز خواست تا اراده واشنگتن را محک نزند.
تحلیل محتوای موضع گیری های ترامپ خطاب به کشورهای مختلف به ویژه کشورهایی که در صدر فهرست دشمنان قرار گرفته اند نشان می دهد ایجاد بازدارندگی در این موضع گیری ها از اهمیت بسیاری برای رئیس جمهوری آمریکا برخوردار است.
ترامپ تا حد زیادی هم موفق شده از طریق آنچه برخی تحلیلگران آن را «استراتژی دیوانگی» یا «غیرقابل پیش بینی بودن» قلمداد می کنند از وارد آمدن ضربه نخست به آمریکا جلوگیری کند.
این وضعیت یادآور مفاهیم و موضوعات مربوط به تئوری «ضربه دوم» است که در اوج رقابت های هسته ای آمریکا با اتحاد جماهیر شوروی مطرح شد.
بر اساس این تئوری، در صورت بروز حمله اتمی، داشتن توان اقدام متقابل از سوی قدرتی که مورد هجوم قرار گرفته اساسی ترین عامل ایجاد بازدارندگی است. به عبارتی، قدرتی که بتواند در صورت هدف قرار گرفتن، زیرساخت ها و امکاناتش را برای پاسخگویی حفاظت کند یا دست کم چنین به طرف مقابل القا کند که از توان زدن ضربه دوم برخوردار است، مانعی جدی را برابر حمله احتمالی به وجود آورده است.
نکته بسیار مهم در جریان تقابل های لفظی، دیپلماتیک، تجاری، اقتصادی و ... با کشورهای دیگر این است که تاکنون این بازدارندگی به طور اساسی و قطعی به چالش کشیده نشده است.
اواسط ماه جاری بود که رسانه های کره جنوبی اعلام کردند، همسایه شمالی دست به انجام آزمایش چند موشک کوتاه برد زده است. این رسانه ها نوشتند که رهبر کره شمالی شخصا بر این آزمایش نظارت داشته است.
اعلام خبر آزمایش چند سلاح ناشناخته از سوی پیونگ یانگ این تحلیل را به دنبال آورد که رهبر کره شمالی قصد دارد از طریق این اقدامات واشنگتن را برای اعطای امتیاز در قبال آمدنِ کیم پای میز مذاکره با فشار مواجه سازد.
در حالی که برخی ناظران انتظار واکنشی پرعتاب و تهدیدآمیز را از سوی ترامپ داشتند، وی با لحنی مسالمت جویانه نوشت شناخت کافی بین رهبران دو کشور وجود دارد و مطمئن است که کیم دست به نقض عهد و بر هم زدن فرایند مذاکرات نخواهد زد.
آنچه مشخص است اینکه کره شمالی همچنان با توقف آزمایش های موشکی و هسته ای وارد فاز ضربه زدن به ترامپ نشده و اساسا آزمایشات اخیر را نیز نمی توان ضربه ای متوجه آمریکا دانست بلکه بهترین توصیف از این اقدام تلنگری به رئیس جمهوری آمریکا است.
همچنین به نظر می رسد چینی ها نیز همچون کشورهای اروپایی به رغم ناخرسندی از جنگ تعرفه ای ترامپ در صدد وارد آوردن ضربه ای اقتصادی و تجاری به دولت ترامپ برنیایند.
به رغم فضاسازی های سیاسی و تبلیغاتی کاخ سفید علیه جمهوری اسلامی ایران از قبیل انتشار خبر اعزام 120 هزار نیروی نظامی به منطقه در صورت وارد شدن ضربه به آمریکا که البته بلافاصله از سوی ترامپ رد شد، مسوولان ارشد ایران تصریح داشته اند جنگی بین دو طرف در نخواهد گرفت اما مذاکره ای هم در کار نیست.
با توجه به جمیع این شرایط، گمانه قوی در مورد سیاست خارجی ترامپ این است که دریافت ضربه اقتصادی، تجاری، سیاسی یا نظامی حداقل در دوره نخست ریاست جمهوری وی بعید خواهد بود. با این حال، فرض بروز رخدادهای غیرقابل پیش بینی و کنترل نشده محال نیست.
طیفی از تحلیلگران می گویند رئیس جمهوری آمریکا در صورت بروز چنین حوادثی گزینه بدیلی در اختیار ندارد همچنان که ترامپ و اطرافیانش بارها بیان داشته اند نمی دانند در جریان کشمکش با جمهوری اسلامی ایران چه پیش خواهد آمد و این مناقشه به کجا می انجامد.
به همین خاطر و با توجه به پیچیدگی هایی که در عرصه سیاست داخلی آمریکا به خاطر وعده های ترامپ مبنی بر عدم ورود به درگیری نظامی وجود دارد و هزینه هایی که تقابلات جدی و بحران های شدید برای آمریکا بار آورده و تمدید ریاست جمهوری ترامپ را به خطر می اندازد، گمانه زنی و ارایه تحلیل درباره چیستی و چگونگی دست زدن به ضربه دوم در سیاست خارجی واشنگتن بسیار دشوار به نظر می رسد و محدود به سناریوپردازیِ صرف خواهد بود.
منبع: ایرنا