تشدید اختلاف متحدان پیشین

 اختلافات ایالات متحده و اتحادیه اروپا در دوره ریاست جمهوی «دونالد ترامپ» به شکل بی سابقه ای افزایش یافت؛ یکی از مهمترین محورهای اختلافی حمایت کشورهای اروپایی از برجام و مخالفت با رویکردهای تند کاخ سفید علیه ایران بوده است.

به گزارش آژانس اخبار نفت و سیاست روابط اتحادیه اروپا و ایالات متحده در دوره ریاست جمهوری «دونالد ترامپ» به شدت پرتنش شده و این دو متحد پیشین در دو سال اخیر بیشترین اختلاف نظر را در مورد مسائل مختلف سیاسی و اقتصادی پیدا کرده اند.

از نظر برخی از کارشناسان، واشنگتن یک اتحادیه اروپا پرقدرت را تهدیدی برای رهبری جهانی خود می پندارد و همین دلیل تلاش می کند تا با روش های گوناگون دستاوردهای سیاسی و اقتصادی بروکسل را کم اثر نماید. در سالیان اخیر به ویژه در دوره ریاست جمهوری ترامپ، واشنگتن تقریبا برای هر موضوعی که اروپایی ها در آن پیشرو بوده اند، مانع آفرینی کرده است. نوع برخورد ترامپ با توافق های تجاری دو سوی آتلانتیک و پیمان اقلیمی پاریس نمونه هایی از این نگاه یکجانبه حاکم بر کاخ سفید بوده اند.

** برجام؛ عامل شکاف در دوسوی آتلانتیک

یکی از عوامل مهم در تعمیق شکاف واشنگتن و بروکسل به نوع دیدگاه کاخ سفید به توافق هسته ای با ایران مرتبط است. به رغم گشایش نسبی که با امضای برجام در سال 2015 در روابط ایران با غرب رخ داد اما این روند از ابتدای سال 2017 تغییر کرد. کاخ سفید با تشدید فشار بر تهران و اعمال بخش گسترده ای از تحریم ها عملا فضا را ملتهب ساخت. همچنین اقدام سال گذشته ترامپ در خروج از برجام هم آخرین ضربه ایالات متحده بر پیکر توافق هسته ای بود که اتحادیه اروپا زمان و انرژی فراوانی را برای آن صرف کرده بود.

پُر بیراه نیست اگر بگوییم یکی از مهمترین پرونده ها در حوزه سیاست خارجی اتحادیه اروپا -از ابتدای تشکیل تاکنون- پرونده فعالیت های هسته ای ایران بود. به اعتقاد تحلیلگران توافق هسته ای (چه در سعدآباد سال 2003 یا برجام 2015 ) مایه اعتبار و افتخاری برای کشورهای اروپایی بود که به آن ها شخصیت بازی سیاسی در عرصه بین المللی را داد. علت آن است که اروپایی ها از طریق این توافق توانسته بودند دیدگاه منسجمی را برای یک موضوع مهم سیاست امنیت بین المللی اتخاذ کنند و به عنوان یک بدنه منسجم و پرقدرت همپای با آمریکا عرض اندام کنند.

اگرچه پیمان سعدآباد با کارشکنی های واشنگتن هیچگاه عملیاتی نشد اما برجام نقطه عطف سیاسی برای اروپا بود که بروکسل به نقش آفرینی در امضای آن بالیده است. به همین دلیل این اتحادیه حداقل در حرف تاکید می کند هر اقدامی را برای حفظ توافق هسته ای انجام می دهد. در یک سال اخیر اگرچه اروپا در عمل اقدام خاصی را انجام نداد اما در ظاهر خود را مشتاق به راه اندازی کانال مالی مستقلی نشان داد که می تواند به ایران انگیزه لازم برای ادامه پایبندی به برجام را بدهد.

به نظر می رسد اروپا در حال از دست دادن مدال افتخار برجام است و تلاش می کند تا راهکارهای گوناگون را برای حفظ آن به کار ببندد. در این مسیر تنش میان دو طرف رو به افزایش است و حتی سفر اخیر «مایک پومپئو» وزیر امور خارجه ایالات متحده به اروپا نیز نتوانست از عمق اختلافات کم کند.

روزنامه «نیویورک تایمز» در گزارشی اروپا را عنصری دانست که در تله توافق هسته ای گیر افتاده است. این گزارش آورد همزمان با افزایش شکاف میان ایالات متحده و ایران، کشورهای اروپایی خود را در وضعیت پیچیده ای می ببینند که نمی توانند راه حل سریع و آسانی را برای رهایی از آن پیدا کنند.

**تشدید اختلاف متحدان پیشین

اختلاف میان واشنگتن و سه متحد اصلی اروپایی آن از زمان خروج آمریکا از برجام بیشتر شده است. بریتانیا، فرانسه و آلمان هنوز از اجرای برجام حمایت می کنند و برخلاف خواست آمریکا (البته با چشم اندازی کمرنگ از آینده) سعی دارند راهی را برای جبران تحریم های آمریکا پیدا کنند. آن ها با حمایت از تجارت با ایران می خواهند تهران را مجاب سازند محدودیت های برجام را رعایت کند. بنابر دلایل فوق روز گذشته نیز «فدریکا موگرینی» مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا از پایبندی کامل بروکسل به توافق با ایران سخن گفت و تاکید کرد دستاوردهای توافق هسته ای به نفع همه طرف ها بوده است.

در همین راستا در گزارش تارنمای شبکه تلویزیونی «ام.اس.ان.بی.سی» هم آمده است که متحدان اروپایی واشنگتن اعتقاد دارند سیاست های ترامپ خطرناک است و به همین دلیل متحدان اروپایی کاخ سفید بر سر موضوع ایران در مقابل ترامپ ایستاده اند. با اینحال طبق گزارش نیویورک تایمز، کارشناسان می گویند به رغم این مسائل هنوز مشخص نیست بروکسل با چه ابتکاری می خواهد توافق را حفظ کند و در مقابل آمریکا بایستد.

**افزایش فشار کاخ سفید بر اروپا

تحلیلگران طیف گوناگونی از اختلاف ها را میان دو سوی آتلانتیک مهم می بینند؛ خروج واشنگتن از برخی توافق های بین المللی، سختگیری های کاخ سفید در امور ناتو و بی توجهی به موضوعات مورد توجه اتحادیه اروپا همچون توافق های موشکی آمریکا و روسیه و برجام تنها بخشی از موارد اختلافی دوطرف است.

تنش میان دو طرف تنها به حوزه های سیاسی و امنیتی محدود نیست بلکه در حوزه های اقتصادی و تجاری نیز چالش های گسترده ای میان آن ها وجود دارد. به نظر می رسد پس از بالابردن تعرفه کالاهای چینی، ترامپ اکنون می خواهد افزایش تعرفه صادرات اروپا به آمریکا را اجرایی کند. پیش از این کاخ سفید اعلام کرده بود تا شنبه آینده ( 18 ماه می) عوارض گمرکی بر خودروهای ساخت اروپا را افزایش می دهد. اتحادیه اروپا هم اعلام کرد در صورت اجرای مقررات تعرفه ای تازه برای 23 میلیارد دلار کالای آمریکایی اقدام متقابل انجام می دهد.

طبق گزارش شبکه خبری «بلومبرگ»، مقام های ارشد آلمانی رویکردهای کاخ سفید را نشانه ای از حاکمیت قانون جنگل در ذهن مقام های آمریکایی می دانند که به حوزه تجارت سرایت کرده است.

البته ترامپ از روش های دیگر هم تلاش می کند تا اتحادیه اروپا را تضعیف کند. سال گذشته کاخ سفید با مهره لهستان شکافی را در صف اروپایی ها ایجاد کرد. به نوشته روزنامه «فایننشال تایمز» واشنگتن در همین چارچوب نگاه و خط مشی مشابهی را در مورد مجارستان دنبال می کند. برگزاری تشریفات کامل برای ملی گراترین رهبر اروپایی و توافق های صورت گرفته میان دو طرف این پیام را برای کشورهای اروپایی دارد که واشنگتن به دنبال تضعیف اتحادیه است.

روزنامه «دیلی اکسپرس» اعتقاد دارد ترامپ به اتحادیه اروپا به عنوان یک متحد اعتماد ندارد و تلاش می کند این اتحادیه را از بین ببرد. اتحاد پذیرفته شده در دوسوی آتلانتیک که موجب حفظ صلح در 70 سال اخیر شد، با این بی اعتمادی اکنون مبهم شده است. مقام های آمریکایی ادعا می کنند که دیدگاه ترامپ به این اتحاد متفاوت است و همین نگاه شرایط را در کل غیرمتوازن ساخته است.

منبع: ایرنا